„Każdy ma własne, unikalne doświadczenia, na podstawie których objaśnia sobie świat. To, czego sami doświadczamy, przemawia do nas bardziej niż to, czego dowiadujemy się od innych ludzi. Dlatego wszyscy z nas – ja, Ty, każdy – przechodzą przez życie, wyznając pewien zbiór przekonań na temat tego, jak działają pieniądze” – pisze Morgan Housel w książce „Psychologia pieniędzy”.
Tak istotne jest więc kształtowanie pewnych postaw, nawyków i przekonań już od najmłodszych lat, mając odpowiednie wsparcie i dostęp do wiedzy. Jak oszczędzać? Dlaczego warto odkładać pieniądze? Co to jest skuteczna poduszka finansowa? To pytania, na które dziś wielu dorosłych szuka odpowiedzi. Aby być dobrym nauczycielem dla swoich dzieci, warto więc w pierwszej kolejności zadbać o własną edukację. Z pomocą przychodzą m.in. publikacje książkowe, blogi eksperckie, podcasty czy webinary. Jest w czym wybierać, zwłaszcza że temat jest złożony i wielowątkowy, dotyczy różnych aspektów, jak choćby psychologia. Pojawia się także coraz więcej inicjatyw adresowanych do dzieci i młodzieży. Dobrym przykładem jest tutaj autorski projekt Santander Bank Polska - „Finansiaki”, w ramach którego prowadzony jest portal edukacyjny Finansiaki skierowany do dzieci już od 3 roku życia. Na stronie czekają na nich m.in. gry, quizy i animacje. Rodzice i nauczyciele znajdą tutaj przydatne materiały oraz poradnik „Finansiaki to my!”. Ciekawą inicjatywą jest także „Misja Kieszonkowe”, prowadzona przez BNP Paribas. To prawdziwe kompendium wiedzy na temat tego, jak rozmawiać z dzieckiem o kieszonkowym. Strefy dziecka, rodzica, nauczyciela, dobre praktyki, inspirujące wskazówki ekspertów – to wszystko jest tutaj do dyspozycji:
Cenny źródłem informacji jest także blog Sto monet, prowadzony przez Łukasza Grygiela, którego misją jest wspieranie rodziców w edukacji finansowej dzieci. Zapraszamy do lektury wywiadu!
Skąd pomysł, by zająć się edukacją finansową wśród rodziców i dzieci, nauczycieli i uczniów?
Łukasz Grygiel: Przez długi czas byłem związany zawodowo z bankowością. Dziesięć lat temu zacząłem prowadzić blog o finansach osobistych w kontekście rodziny. Sam zostałem ojcem i bardzo mi zależało, by świadomie wprowadzać syna w świat finansów. Wszyscy wiemy, że edukacja szkolna kuleje pod tym względem, dlatego jako rodzic czułem się odpowiedzialny również za ten obszar wychowania. Postanowiłem też podzielić się z innymi prywatnymi rozwiązaniami i sprawdzonymi praktykami, stąd moja działalność nie tylko blogowa, ale też szkoleniowa i warsztatowa.
Budżet domowy - aplikacje do zarządzania zarobkami
Czy wśród rodziców rośnie zainteresowanie edukacją finansową?
Łukasz Grygiel: Gdyby zapytać rodziców, czy edukacja finansowa jest potrzebna ich dzieciom, to w zdecydowanej większości każdy odpowiedziałby twierdząco. W praktyce jednak tylko niewielka część rodziców robi to świadomie, regularnie i na własną rękę. Większość liczy, że zrobi to albo szkoła, albo dzieci nauczą się zarządzać pieniędzmi „przy okazji”. Paradoksalnie trudna sytuacja gospodarcza lub osobista, czy też przejściowe kłopoty finansowe są często punktem zwrotnym. Bo gdy mleko się rozleje, uświadamiamy sobie, że zadbanie nie tylko o wiedzę, ale także o umiejętności finansowe w tzw. lepszych czasach, pozwoliłyby uniknąć większości obecnych problemów. Często też rodzice rozpoczynają edukację finansową swoich dzieci, bo nie chcą, żeby ich pociechy powtórzyły ich błędy finansowe.
Pieniążki, hajs, dochód, czyli co język mówi o naszym podejściu do pieniędzy
Szkoła, dom, biznes? Jakie miejsce jest najlepsze do rozwijania umiejętności związanych z finansami?
Łukasz Grygiel: Z moich obserwacji wynika, że rośnie zainteresowanie instytucji do promowania edukacji finansowej oraz bezpieczeństwa finansowego nie tylko wśród najmłodszych. W ramach swoich inicjatyw odpowiedzialnego biznesu, tworzą i promują wszelkie aktywności edukacyjne. Materiałów i źródeł darmowej wiedzy jest zatem sporo. Ja również otrzymuję zapytania od rodziców, którzy są zainteresowani przeprowadzeniem warsztatów finansowych w szkołach swoich dzieci. Oczywiście z chęcią podejmuję się takich inicjatyw. Niemniej jednak uważam, że idealnym miejscem do nauki zarządzania pieniędzmi przez dzieci jest ich dom. Oczywiście przeszkodą może być czas rodziców (choć to kwestia priorytetów), regularność czy umiejętność zaciekawienia dziecka tematem pieniędzy. Inna sprawa, że w dużej mierze edukacja finansowa najmłodszych opiera się na budowaniu zdrowych nawyków i przekonań, także w kontekście pieniędzy. A te ciężko zmienić, gdy jest się już dorosłym i dlatego nie zawsze rodzic będzie pełnił rolę najlepszego przewodnika po świecie finansów. Jeżeli jednak jako dorośli będziemy regularnie zdobywać wiedzę i umiejętności finansowe oraz wdrażać je w życie, a przy okazji angażować w te tematy także swoje dzieci, z pewnością pojawią się korzyści nie tylko finansowe. Nic tak bowiem nie buduje więzi i wzmacnia relacji z dzieckiem, jak wspólny czas spędzony na rozmowach, zabawie i edukacji jednocześnie.
A co mogą zrobić pracodawcy, żeby zadbać o edukację finansową pracowników i ich rodzin?
Łukasz Grygiel: Przede wszystkim, jeśli pracodawcę traktować jako główne źródło dochodu pracownika, to żadne dodatkowe inicjatywny (w tym edukacyjne) nie dadzą pracownikowi pełnej satysfakcji, jeśli nie będzie miał on pełnego poczucia bezpieczeństwa finansowego. Innymi słowy, uważam, że jeśli pracownik będzie czuł frustrację wynikającą z poczucia, że zarabia za mało lub że firma dostatecznie go nie docenia pod względem finansowym (lub np. nie jest transparentna w kwestii awansów lub podwyżek), to żadne inne działania ukierunkowane na zwiększenie satysfakcji pracownika w dłuższym okresie nie spełnią swojej roli. Oczywiście nigdy nie będzie tak, że pracodawca zadowoli wszystkich, szczególnie w dużych korporacjach. Dlatego jak najbardziej wskazane są różne formy wsparcia pracownika, w różnych obszarach, także w obszarze edukacji finansowej. Tym bardziej, że niezwykle dynamiczne jest otoczenie i warunki, w których przyszło nam żyć i pracować – mam tutaj na myśli np. ostatnie zmiany w kontekście Nowego Ładu, wszelkie programy emerytalne (PPE, PPK), zmiany w kodeksie pracy. Moim zdaniem odpowiedzialny pracodawca jest zobowiązany do transparentnego informowania pracowników o takich zmianach. A dodatkowo, jeżeli firma stwarza warunki i przestrzeń do dzielenia się pasjami i wiedzą (w tym także wiedzą finansową), to tworzy się w firmie atmosfera, w której każdy czuje się dobrze. A to jest moim zdaniem podstawa, by dalej realizować założone cele biznesowe.
Czy takie praktyki stosowane są już na rynku pracy?
Łukasz Grygiel: Wiem, że są firmy, gdzie pracownicy dzielą się swoją wiedzą i sukcesami w obszarach związanych z finansami, ekonomią czy inwestycjami. I takie spotkania (np. w formie webinarów) z pewnością budują pozytywne doświadczenia nie tylko dla nich samych, ale także dla całej organizacji. Obserwuję też, że powstaje coraz więcej programów wellbeingowych dla pracowników, które obejmują także tematy związane z finansami osobistymi. To dobry kierunek, bo większa świadomość finansowa pozwala podejmować lepsze decyzje, które zapewnią nie tylko sukces i spełnienie finansowe, ale przede wszystkim zbudują poczucie bezpieczeństwa finansowego, bardzo potrzebnego w dzisiejszych czasach.
Łukasz Grygiel - przedsiębiorca, prowadzący szkolenia i warsztaty z obszaru finansów osobistych dla dorosłych, a także dla dzieci i młodzieży. Posiada 15-letnie doświadczenie w pracy w bankowości i korporacjach w obszarach Customer Experience oraz Customer Care. Współtwórca Fundacji Przedsiębiorcza Generacja, której głównym celem jest wspieranie dzieci i młodzieży w zdobywaniu wiedzy ekonomiczno-finansowej oraz budowaniu i rozwijaniu charakteru.